ويب ٿري ۽ ٽيڪنالاجي جي دنيا

تبديليءَ جي رفتار به وقت سان گڏ تيز ٿي رهي آهي، بليڪ اينڊ وائيٽ ۽ رنگين ٽي وي جي وچ ۾ ڪيترن ئي سالن جو فرق هو.اهڙي طرح پهرين ڪمپيوٽر کان وٺي ليپ ٽاپ جي ايجاد تائين ڪيترائي سال لڳي ويا هئا پر هاڻ  ٽيڪنالاجي سالن بدران مهينن ۾ تبديل ٿيو وڃي. ڪينيڊا، برطانيه ۽ آمريڪا جهڙن ملڪن ۾ اسيءَ  جي ڏهاڪي ۾ آٽوميشن شروع ٿي هئي جتي بس اسٽاپن ۽ مارڪيٽن ۾ به اهڙيون ڊجيٽل ڪيبنٽون عام هيون جنهن ۾ پئسا وجهي ڪولڊ ڊرنڪ، چاڪليٽ ۽ ٻيون شيون دڪاندار جي مدد کان سواء خريد ڪري سگھجن پيون، . اڄڪلهه انهن ملڪن ۾ بنا ڊرائيورجي گاڏيون هلن ٿيون ، پيزا ۽ برگر ماڻهن جي  گهرن تائين ڊرون پهچائي رهيا آهن ڪجھ هنڌن تي ڊپليڪيٽ ڪار جون چاٻيون ٺاهڻ لاءِ خودڪار مشينون به لڳايون ويون آهن جنهن ۾ توهان گهربل رقم جمع ڪرڻ کان پوءِ ڪجھ منٽن اندر ڊپليڪيٽ چاٻي حاصل ڪري سگهو ٿا، ان سڄي عمل ۾ جيڪڏهن انسان کي سهولتون ملي رهيون آهن ته نقصان به انسانن جو ئي ٿي رهيو آهي ڇو ته بي ڊرائيور گاڏين جو مطلب آهي ڊرائيورن لاءِ نوڪريون ختم ٿيڻ اهڙي طرح جيڪڏهن دڪان ۾ سيلز مين نه هوندو ته هڪ ننڍي دڪان جا ٻه يا ٽي سيلزمين جي نوڪري به ختم ٿي ويندي . آمريڪا ۾ Amazon جو هڪ اسٽور ڪيترن ئي مهينن کان  ڪافي مشهور آهي، جتي نه ڪو ڪيشيئر آهي ۽ نه ئي ڪو وڪرو ڪندڙ. توهان دڪان ۾ وڃو، شيون ٽوڪري ۾ وجھو ۽ دڪان کان ٻاهر وڃو، جيئن ئي توهان دڪان مان نڪرندا، دڪان ۾ لڳل خودڪار ڪيمرا ۽ سوين سينسرز توهان جي خريد ڪيل شين جي تعداد ۽ قيمت جي حساب سان حساب ڪندا آهن ۽ بل پاڻمرادو اچي ويند. ساڳئي وقت توهان جي ڪريڊٽ ڪارڊ مان ڪٽيو ويو. ظاهر آهي، ان ۾ سهولت جو هڪ عنصر آهي. هي سيلف شاپنگ جو جديد ترين مرحلو آهي جتي توهان کي ڪنهن انسان سان رابطو ڪرڻ جي ضرورت ناهي ۽ توهان آزاديءَ سان خريداري ڪري سگهو ٿا، پر اها ٽيڪنالاجي سوين ماڻهن جي لاءِ بيروزگاري جو ذريعو به بڻجي رهي آهي.   هوا جي آلودگي ۾ تيزي سان واڌ جو سبب بڻجندڻ. پيٽروليم شين جي ڪري، دنيا تيزيء سان برقي ٽيڪنالاجي ڏانهن متوجه ٿي رهي آهي ، جيڪڏهن اڄ نه ته پوءِ ڏهن يا ويهن سالن ۾ ان ئي قسم جي ايندڙ ٽيڪنالاجي اليڪٽرڪ گاڏين جي ٽيڪنالاجي آهي، جيڪا گئسولين سان جڙيل صنعت ۽ لکين ماڻهن جي روزگار کي ختم ڪندي جتي هن ٽيڪنالاجي جي ڏينهون ڏينهن ترقي جي ڪري ڪجه ماڻهن جو روايتي ڪاروبار يا نوڪري متاثر ٿي رهي آهي اتي وري اها ٽيڪنالاجي جي دنيا هڪ نئون انقلاب ۽ نئوان روزگار جي موقعا پڻ آڻي رهي آهي، ويب سائيٽ ۽ انٽرنيٽ جي ڳالهه ڪجي ته ان ۾ به ٽيون مرحلو شروع ٿيڻ وارو آهي. ويب جو پهريون مرحلو جنهن کي ويب ون چيو وڃي ٿو جيڪو 1990ع کان 2004ع تائين رهيو، جنهن ۾ ويب سائيٽن تي ڊيٽا گهڻو ڪري ٽيڪسٽ ۽ تصويرن جي صورت ۾ هئي. ان کان پوء، 2004 ۾، ويب ٽو ٽيڪنالاجي شروعات ٿي. ان سلسلي ۾ انٽرنيٽ تي وڊيوز به عام ٿيڻ لڳيون ۽ صارفين ويب سائيٽس تي هڪ ٻئي سان رابطو ڪرڻ لڳا، جڏهن سمارٽ موبائيل فون آيا ته نيون ايپليڪيشنون ٺهڻ شروع ٿي ويون، جنهن سبب بئنڪنگ جو شعبو به موبائيل ڏانهن ڇڪجي ويو ۽ ننڍا ننڍا ڪم. جنهن لاءِ ماڻهن کي بئنڪ وڃڻو پوندو هو، جهڙوڪ بل جمع ڪرائڻ، رقم منتقل ڪرڻ، اهي سڀ ڪم هاڻي گهر ۾ موبائل فون تي ٿين ٿا.اهڙي طرح سوشل ميڊيا جي اچڻ کان پوءِ ڪال سينٽرن جو تعداد به گهٽجڻ لڳو ۽ روايتي مارڪيٽنگ جو طريقو به ختم ٿيڻ لڳو. سوشل ميڊيا ٿوري وقت ۾ سڄي دنيا ۾ ٽارگيٽ مارڪيٽنگ جو آسان،   تيز ترين ۽ سستو وسيلو بڻجي ويو آهي. هن عمل ذريعي روايتي نوڪريون به غائب ٿي وينديون. . ويب ٽو کان پوء، هاڻي ويب 3 ٽيڪنالاجي تي وزن آهي. اها ٽيڪنالاجي ان ڪري به مقبوليت حاصل ڪري رهي آهي، ڇاڪاڻ ته ان سان وڏن ٽيڪنالاجي گروپن جي اجارداري ختم ٿي ويندي، ڇاڪاڻ ته هن وقت ڪجهه وڏيون ڪمپنيون پوري دنيا ۾ اربين ماڻهن جي ڊيٽا استعمال  ڪري اهي وڌيڪ امير ۽ امير ٿي رهيون آهن. انهن ڪمپنين ۾ Facebook، Twitter، Instagram ۽ ٻيون آئي ٽي ڪمپنيون ۽ موبائل ايپس شامل آهن.جڏهن به اسان پنهنجي موبائيل فون ۾ ڪا ايپ انسٽال ڪندا آهيون ته اها ايپ اسان کي پنهنجي فون جي دوستن، مائٽن جا نمبر، فوٽو، آڊيو، وڊيوز، ميسيج ۽ ٻين اهم ڊيٽا جهڙوڪ لوڪيشن تائين پهچ ڏيارڻ لاءِ اسان کان اجازت گهري ٿي ۽ اسان فوري طور تي ان ايپ کي انسٽال ڪري ڇڏيندا آهيون. اسان سمجندا آهيون ته ڇو ته اسان کي هي ايپ مفت ۾ ملي آهي، ۽ اسام مفت ۾ ڊائون لوڊ ڪئي آهي سو اسا اها اجازت ڏئي ڇڏيندا آهيون ۽ اهڙين موبائيل  ايپس جي ذريعي اسان جي ڊيٽا جهڙوڪ اسان جي لوڪيشن جي تفصيل،انٽرنيٽ  سرچ جي هسٽري  اسان گوگل تي ڇا ڳولهيندا آهيون، اهو علائقو ۽ جڳهه جتي اسين هر روز پنهنجو وقت گذاريندا آهيون، هوٽل جتي ماني کائون ٿا، ايستائين جو اهي شيون جيڪي اسان ڳالهايون ٿا، اسان جن برانڊن جو نالو زبان سان کڻون ٿا،   ٻيون اهم ۽ قيمتي ڊيٽا  اسان جي موبائيل فونن ۾ موجود  مائڪ ۽ موبائل ايپس جيڪي اسان انسٽال ڪيون ٿا ۽ انهن کي رسائي ڏيون ٿا اهي سموري معلومات  گڏ ڪري  سڄي دنيا جي مارڪيٽنگ ۽ تحقيقي ڪمپنين کي وڪرو ڪيو ويندو آهي، جنهن جي بنياد تي اهي اسان کي انٽرنيٽ اسطعمال ڪندي مختلف ڪمپنين جا اشتهارڏيکاريا ويندا آهن ..توهان اڪثر ڏٺو هوندو ته اسان ڪيترا ڀيرا ڪنهن عالمي برانڊ جو نالو ٻه چار ڀيرا ذڪر ڪندا آهيون يا ڪنهن دوست يا ماڻهوءَ سان ڪا شيءِ خريد ڪرڻ جي ڳالهه ڪندا آهيون ۽ ڪجهه منٽن کان پوءِ فيس بڪ يا ڪنهن ٻي ايپ کي جڏنهن کوليندا آهيون ته ان برانڊ جا اشتهار به ساڳيا هوندا آهن. ۽ اها شيءِ اسڪرين تي ظاهر ٿيڻ شروع ٿي ويندي آهي، ڪجهه ماڻهن اهو به نوٽ ڪيو هوندو آهي ته هو پنهنجي ذهن ۾ ڇا سوچي رهيا آهن، ڪڏهن ڪڏهن ان سان لاڳاپيل وڊيوز ۽ اشتهار به ڏسڻ ۽ ايندا  آهن. اهي غلط ٿي سگهن ٿا، پر ويب 3 ٽيڪنالاجي کان پوء، اهو ممڪن ٿيندو ته ماڻهو جيڪو ڪجهه سوچيندو، اهو پنهنجي سامهون ڏسڻ شروع ڪري ڇڏيندو. Web3 بلاڪچين ٽيڪنالاجي استعمال ڪري ٿو. اهڙي طرح ورچوئل ريئلٽي جي دنيا به شروع ٿيندي، جنهن ۾ ماڻهن کي اکين تي ”VR سيٽ“ لڳائي هڪ نئين دنيا ڏانهن منتقل ڪيو ويندو ۽ دنيا جي مختلف ڪنڊن کان آيل ماڻهن سان ملاقات ٿي ويندي. هڪ ڪمري ۾ ويهي ۽ ٻين علائقن جي ماڻهن سان لائيو ملاقاتون ڪرڻ جي قابل ٿي ويندا “ جيڪڏهن دنيا ۾ ڪنهن به هنڌ هڪ اعليٰ تعميراتي منصوبو شروع ٿي رهيو هجي، ته توهان پنهنجي ملڪ ۾ ويهي ۽ عملي طور تي ان جڳهه يا سائيٽ جو دورو ڪري سگهندا ۽ ائين لڳندوجئين بلڪل  توهان معائنو ڪيو  هجي جئين توهان  اتي اصل ۾ موجود هئا. اهو سڀ ڪجهه ويب 3 ٽيڪنالاجي ۾ ممڪن ٿيندو. دبئي اهو ڪم شروع ڪري چڪو آهي ۽ ايندڙ پنجن سالن ۾ سياحت ۽ ٻين شعبن کي ويب 3 سان ڳنڍيندي 400,000 نوڪريون پيدا ڪيون وينديون. چين، آمريڪا، جپان، برطانيه ۽ جرمني پڻ ويب 3 بابت تمام گهڻو پرجوش آهن.پاڪستان ۾ اهو قدم پهريون ڀيرو پنجاب حڪومت پاران کنيو ويو آهي ۽ صوبائي حڪومت پاران قائم ڪيل ڪميٽي هڪ ويب 3 پورٽل شروع ڪيو آهي، جنهن کانپوءِ سڄي دنيا جا مختلف ماڻهو ۽ ڪمپنيون هن پورٽل تي پنهنجون تجويزون ڏئي سگهندا۽ جنهن کان پوءِ ويب 3 کي پنجاب جي مختلف سرڪاري ۽ خانگي منصوبن ۾ لاڳو ڪيو ويندو. اهو اندازو آهي ته 2030 تائين، ويب 3 ٽيڪنالاجي شعبي جي معيشت سڄي دنيا ۾ ڪيترن ئي ٽريلين ڊالرن تائين پهچي ويندي، جڏهن ته سڌي ۽ اڻ سڌي طرح لکين روزگار جا موقعا پيدا ٿيندا. جيڪو ملڪ ۽ ادارو وقت گذرڻ سان هن ٽيڪنالاجيءَ کي اپنائيندو، ان جي معيشت بهتر ٿيندي ۽ پرڏيهي مٽاسٽا ۾ واڌارو ٿيندو ۽ جن ماڻهن پاڻ کي وقت ۾ اپڊيٽ نه ڪيو، نئين ماحول سان ترتيب نه ڏني جيڪو ان معاملي ۾ سستي ڏيکاريندو، سو ڏهاڪن يا صدين تائين پوئتي رهجي ويندو.